Mensen zijn op zoek naar identiteit en zingeving. ‘Wat doen wij hier? En waarom?’ Het is een vraag van alle tijden en alle leeftijden. 

Wij willen dat ons leven betekenis heeft. Wij willen iets betekenen, nuttig zijn. Maar dan meer dan in een zuiver utilitaire vorm. Wij hebben houvast nodig. 

Een leven met zin is de weg naar welzijn en welbevinden. 

 

Een deel van onze identiteit is vooraf gegeven. We behoren tot een bepaalde samenleving en een bepaalde tijd. We hebben een bepaalde cultuur, etniciteit en familie. We hebben een bepaalde taal en bepaalde gewoonten. Al deze elementen liggen buiten ons als persoon en zijn in grote mate onveranderlijk, ze zijn wat ze zijn. 

 

Maar onze identiteit wordt ook en vooral door onszelf bepaald. Wat is eigen aan mij? Wat maakt mij tot wie ik ben? Met wie en waarmee voel ik mij verbonden? Hoe wil ik zijn? Met wie of wat identificeer ik mij? Aan die identiteit geven we zelf vorm, een leven lang. 

 

Identiteit geeft houvast. Je weet wie je bent en wie je niet bent. Je weet hoe je wil zijn en hoe je niet wil zijn. Je bent tevreden met jezelf en bewust van jezelf. Dat geeft rust en houvast. 

 

Identiteit is geen vaststaand en monolithisch gegeven. Een identiteit verandert en evolueert met de tijd. De tijd verandert en ons leven verandert. Wij worden volwassen en krijgen kinderen. Onze kinderen vliegen uit. Onze ouders sterven. Wij worden ‘wijs en oud’, alsof het niets is. Onze identiteit verandert, elke dag.  

 

 

Een tekort aan zingeving en een gevoel van zinloosheid zijn zeer ingrijpende negatieve gevoelens of ervaringen. Gevoelens van eenzaamheid en depressie zijn dan niet veraf. 

 

We zijn die zingeving wat kwijt en gaan op zoek. Mensen hebben een doel in het leven nodig.

 

Geloof en ideologie waren lang de maatschappelijke steunpilaren van de zingeving. Maar de traditionele instituten verliezen aan belang of verdwijnen zelfs. In onze geglobaliseerde wereld zijn er weinig vaste zingevers. 

We worden overspoeld door onnoemelijk veel prikkels en mogelijkheden. We moeten continu kiezen en de sociale media roepen om aandacht. Er is te weinig houvast en rust. 

We moeten geen cultuurpessimist zijn. De zoektocht naar zingeving is fundamenteel en van alle tijden.

 

Maar we hebben tijd en rust nodig. We moeten stilstaan en reflecteren om te weten wat nu echt zinvol en waardevol voor ons is. Durven stilstaan bij de vraag: ‘waar kom ik vandaan? waar sta ik? en waar ga ik heen?’. Als individu, als lid van een groep, als onderdeeltje van de maatschappij. 

 

Zingeving impliceert ook dat men beperkingen aanvaardt. Het leven kent zijn limieten. Het is eindig en vergankelijk en heeft zijn onaangename kanten. Het leven is meer dan succes en presteren.  

 

We zijn op zoek naar zingeving en geluk. Maar geluk is geen permanente toestand. We moeten de echte geluksmomenten koesteren en ook gelukkig leren zijn met kleine dingen.   

 

Geluk is heel iets anders dan onmiddellijke behoeftebevrediging en een steeds grotere welvaart. 

 

 

We hebben altijd een identiteit. Zonder identiteit kunnen we niet bestaan. 

 

Tenzij we ons slaafs aan anderen of de meningen van anderen onderwerpen. We kunnen ons in een privé-relatie volkomen ondergeschikt maken aan wat de partner wil. Of we worden depressief, apathisch en inert. 

 

Maar we hebben de andere ook nodig om een identiteit te hebben en zin te geven. Wij bestaan sowieso niet zonder de andere. 

 

Wij identificeren ons ons leven lang met iets of iemand. Met één iets of één iemand? Neen, we identificeren ons met verschillende dingen en verschillende personen of groepen van personen. En dat evolueert met de tijd. Wij hebben niet één, maar verschillende identiteiten. 

 

We kunnen ook niet bestaan zonder zingeving. Wij willen zin geven aan ons bestaan, iets betekenen. En iets betekenen is meestal iets betekenen voor de andere. Voor een ander individu of de gemeenschap. 

 

De nood aan zingeving kunnen we ook vertalen in een verlangen naar liefde. Dat kan de liefde voor een partner of de liefde voor kinderen zijn. Maar ook vriendschap of de verbondenheid met een groep. Wij kunnen niet leven zonder houvast of verbondenheid. 

 

 

Soms geraken mensen in de knoop met zichzelf. Zij weten niet of niet meer wie zij zijn en waarvoor zij staan. Zij verkeren in een identiteitscrisis. De zogenaamde mid-life crisis? Alhoewel, zo’n crisis kan ook op andere leeftijden voorkomen. 

 

We kunnen beter over een existentiële crisis spreken. Iemand is in paniek of voelt zich erg onbehaaglijk door een aantal levensvragen. Een gevoel van eenzaamheid of het besef van sterfelijkheid of vergankelijkheid kunnen aan de basis liggen. 

 

Vandaar de term mid-life crisis. ‘Oei, ben ik over halfweg? Wat rest er me nog? Wat heb ik van de voorbije helft gemaakt? Ik heb nog zoveel in te halen!’

 

De mogelijke oorzaken of aanleidingen zijn divers. Iemand kan een geliefde verliezen, de kinderen gaan het huis uit, de pensioenleeftijd komt eraan, men wordt ouder en krijgt kwaaltjes. Of men wordt opnieuw verliefd. Aanleiding of oorzaak?