Het verschil tussen een probleem en een crisis is niet altijd duidelijk en dat hoeft ook niet. Op het eerste gezicht is een probleem minder erg. Een crisis is eerder een acute noodsituatie, die een grote verandering met zich meebrengt of om een oplossing vraagt. Maar een aanslepend probleem of negatieve situatie kan verdomd ook zwaar wegen. 

 

Anders gezegd, bepaalde life-events zijn indrukwekkender dan dagdagelijks terugkerende conflicten, maar zij hebben op termijn daarom niet noodzakelijk een grotere impact.

 

Vele cliënten schamen zich als het ware bij de eerste sessie. Is hun probleem wel groot en belangrijk genoeg? Er zijn zo veel ergere dingen in de wereld.

Houd je vooral niet te lang met die vraag bezig. Af en toe relativeren is goed, maar je problemen minimaliseren, ze wegrationaliseren, doen alsof ze niet bestaan is geen goede zaak. Het gaat jou niet helpen.

Als jij iets als een probleem ervaart, is het een probleem. Wat de anderen ook zeggen. 

Jouw identiteit en karakter en ook de context en jouw verleden bepalen de impact van een moeilijke situatie. 

Vele mensen denken nog altijd dat vooral vrouwen in therapie gaan. In mijn praktijk is dat in elk geval niet zo. Ik heb ongeveer evenveel vrouwelijke als mannelijke cliënten.

Crisis is eigenlijk een Grieks woord (krisis), dat ‘beslissing, oordeel’ betekent. Het komt van het Griekse werkwoord ‘krinein’, dat ‘onderscheiden, beslissen, oordelen’ betekent. Een crisis is dus een ‘moment van de waarheid’. Er moet een beslissing genomen worden, die een grote invloed op de toekomst kan hebben. 

Er bestaan ontelbare boeken over psychologie, persoonsontwikkeling, enzovoort, maar er is geen perfecte handleiding. Omdat jij uniek bent en een uniek levensverhaal hebt.

Geen enkel leven is perfect (o wee wie perfect wil zijn!) en geen enkel menselijk parcours is probleemloos. Problemen zijn inherent aan de menselijke existentie. 

 

Dus geen paniek en twijfel of schaam je niet als je een onpartijdig klankbord zoekt!

Ik neem jou mee doorheen een reeks van situaties en ervaringen, die jouw leven behoorlijk zwaar en moeizaam kunnen maken:

         
          Eenzaamheid

 

Deze reeks is uiteraard niet exhaustief en de uitleg erbij is dat nog minder. Het is een illustratie van de aanpak en de problemen, waarmee ik mij bezighoud. Je zal merken dat we vaak bij dezelfde onderliggende mechanismen terechtkomen.

 

Vergeet niet even bij ‘Relatietherapie, Crisissituaties en problemen’ te kijken. Ongetwijfeld vind je ook daar zaken, die jou interesseren of van belang zijn voor jou. 

 

Eenzaamheid is een van de grootste kwalen van onze tijd. En deze maatschappelijke kwaal zal met de tijd misschien alleen nog groter worden. 

Een beangstigende vaststelling. En dus tijd om er bij stil te staan, te zoeken naar het hoe en waarom. En vooral zoeken naar een oplossing, een uitweg uit de eenzaamheid. 

 

 

Eenzaamheid is niet hetzelfde als alleen zijn en niet hetzelfde als depressie. Iemand die alleen is voelt zich niet noodzakelijk eenzaam. Iemand die zich eenzaam voelt is niet noodzakelijk depressief. Hoewel depressieve gevoelens vaak niet veraf zijn. 

 

Eenzaamheid is een zeurend, knagend gevoel van onbehagen. Men weet niet goed waarheen. Het gevoel valt moeilijk te omschrijven. Men voelt zich alleen, niet verbonden. Er is geen houvast of iets om zich aan op te trekken. Men heeft geen echt doel in het leven. Men voelt zich wat zinloos en verloren. Misschien is er alleen het werk en het pintje in het stamcafé na het werk.

 

Op school en in je studententijd had je een vaste structuur en zag je bijna dagelijks dezelfde mensen. Na de studietijd gaat ieder weer zijn eigen weg. Sommigen keren terug naar de regio van afkomst. Ze vinden een job, gaan samenwonen en krijgen kinderen.

Anderen blijven oorspronkelijk blij achter in de studentenstad, in een gemeenschapshuis met vrienden en lotgenoten. Maar na enkele jaren beginnen zij zich vervreemd te voelen. De anderen vertrekken. Zij vertrekken ook of blijven alleen achter. 

 

Raad eens hoeveel singles er in Leuven zijn en hoeveel van die singles eigenlijk liever geen single willen zijn! Of toch wel, want een relatiekeuze is niet eenvoudig. Dan toch maar beter alleen… Een relatie willen en toch liever niet. 

 

Op alle leeftijden kan men zich eenzaam voelen. Ook een jonge moeder met een paar engeltjes bengeltjes in huis kan zich eenzaam voelen. Zij heeft haar job tijdelijk opgegeven om voor de kinderen te zorgen, maar voelt zich niet gesteund door haar partner.

En de jonge vader voelt zich in de steek gelaten, omdat hij maar zo weinig aandacht meer krijgt.

Met de leeftijd nemen de beperkingen toe. Oudere mensen krijgen kwaaltjes en zijn minder fit en mobiel. Hun kinderen hebben hun eigen gezin en wonen misschien redelijk ver weg. De partner is misschien ziek of al overleden. En hetzelfde voor vrienden en leeftijdgenoten. Hun wereld krimpt in. 

 

En hun kinderen, de 40’ers, 50’ers en 60’ers zitten tussen twee of drie generaties geprangd. Misschien hebben zij net hun partner verloren door een echtscheiding. Zij willen hun kinderen en hun jonge gezin ontlasten en voor de kleinkinderen zorgen. Maar hun ouders zijn hulpbehoevend. Te goed voor een woonzorgcentrum en te slecht om voor zichzelf te zorgen. Wat doe je dan? 

 

Van hier naar daar hollen is een oplossing om niet alleen te zijn. Maar het belangrijkste is dat jij ook voor jezelf zorgt en je grenzen stelt. 

Anders is de kans groot dat jij gefrustreerd en eenzaam achterblijft. En je niet geapprecieerd voelt. En dat was niet de bedoeling.

Zingeving, zin aan het leven geven is zonder twijfel de beste uitweg uit de eenzaamheid. 

Wie zin aan zijn leven kan geven, wie een doel in het leven heeft, voelt zich niet of zeker minder eenzaam. 

 

Dat doel kan klein en dichtbij of groot en afgelegen zijn. Het belangrijkste is dat men zich verbonden voelt en het gevoel heeft iets van betekenis te doen. 

 

Een oma of opa kan meer met de kleinkinderen bezig zijn. Dat hoeft niet alleen maar een zorgen voor te zijn. Want dan ga je misschien snel een weerbots krijgen en je niet geapprecieerd voelen. Goede afspraken en goede grenzen maken goede vrienden.

 

Je kan je ook engageren in een sociale vereniging of vrijwilligerswerk. Dat biedt zeker voldoening en je krijgt contact met nieuwe mensen. Maar verlies jezelf en je eigen noden en verlangens niet uit het oog. Als je altijd al gegeven hebt, is het misschien goed daar even mee te stoppen. 

 

Op zoek gaan naar een nieuwe partner, als je gescheiden bent of je partner overleden is, is ook een optie. Een nieuwe partner vinden en met een nieuwe partner samenleven is een gigantisch grote uitdaging. 

Maar wanhoop niet. Ik heb een aantal zeer geslaagde voorbeelden in gedachten. 

 

 

De uitweg uit de eenzaamheid hoeft niet noodzakelijk een familiaal of maatschappelijk relevante functie te hebben. 

 

Ik zei het zonet. Je kan voor jezelf kiezen en een nieuwe partner zoeken. Maar doe dat niet te krampachtig, want dan kan de frustratie groot zijn. 

 

Het is belangrijk voor jezelf te leren zorgen en ook alleen tevreden te zijn. Daar rust helaas nog een gigantisch taboe op. Hoezeer de realiteit het ook tegenspreekt, de verwachting - van jezelf of anderen, expliciet of impliciet - is dat je een relatie hebt. 

 

Misschien is dat ook wat je wil. Maar de realiteit kan nu eenmaal anders uitdraaien. Dan ga je toch een manier moeten zoeken om er het beste van te maken. Geloof me, je kan nog heel veel ontdekken. 

 

Dan moet je natuurlijk wel bereid zijn te willen ontdekken. En dat kan inderdaad alleen wanneer de eenzaamheid niet te zwaar weegt. 

Maar dan zijn er veel mogelijkheden. Wie vindt rust in de natuur? Wie wordt ontroerd door een goed boek, een mooie film of song, een ontroerende sonate of concerto? Schoonheid biedt troost. 

 

Wanhoop niet. Er is altijd een weg uit die alles omklemmende en versmachtende eenzaamheid.

 

 

Ieder van ons ervaart in zijn leven stress. Daar is op zich niets mis mee. Mensen hebben een beetje gezonde stress nodig om voldoende uitdaging te hebben en goed te functioneren. 

 

Bij stress ontstaat er in ons lichaam een natuurlijke reactie die ons in staat stelt snel en alert op gevaar te reageren. Het is een overlevingsmechanisme. Maar in vele stresserende en enerverende situaties haalt deze automatische reactie van het lichaam niets uit. 

 

Wanneer de stress sterker is en vaker optreedt dan onze draagkracht aankan, is er een probleem. Bij overmatige stress en overbelasting ontstaan er allerlei fysieke en psychische symptomen en gedragsveranderingen, waardoor wij ons slecht voelen en minder goed functioneren. 

 

Gekende fysieke symptomen zijn bijvoorbeeld aanhoudende vermoeidheid, slapeloosheid, hoofdpijn, maagdarmstoornissen. Gekende mentale symptomen zijn gejaagdheid, prikkelbaarheid, huilen, piekeren, niet meer kunnen genieten, besluiteloosheid, een verminderd zelfvertrouwen. 

 

Mensen zijn in zo’n situatie vaak geneigd naar alcohol of drugs of slaap- en kalmeermiddelen te grijpen of gaan sociale contacten uit de weg. Langdurige overmatige stress kan tot overspannenheid en burn-out leiden. 

Omdat de stress aanhoudt, komen mensen niet meer tot de rust en ontspanning, die noodzakelijk zijn om de stressfactoren het hoofd te bieden. Het gaat van kwaad naar erger. Zelfs de gewone dagelijkse dingen lukken niet meer.

 

 

Veel van wat hier gezegd is, geldt ook voor angst. Angst is vaak noodzakelijk om pijn of dreigend gevaar te ontwijken. In vele situaties zijn een zekere onrust en bezorgdheid geraden. Maar vaak is de angst niet proportioneel aan de dreiging. Vele mensen zijn vaak en meer dan nodig angstig. 

 

Er bestaan diverse vormen van angst, die in combinatie of eerder apart voorkomen. Iemand kan vooral voor een bepaald object of bepaalde situatie bang zijn. 

Sommige mensen kunnen plots een hevige angst ervaren of paniekaanvallen hebben. De angst kan paralyserend werken, men is als het ware door angst verlamd. 

Anderen hebben last van obsessieve gedachten of willen met obsessieve gedragingen de angst bezweren. 

Velen hebben last van faalangst en vertonen daardoor overdreven uitstel- of vermijdingsgedrag. 

Bij sommige mensen wordt hun hele sociale leven door angst getekend en wordt hun gedrag daardoor chronisch ernstig verstoord. 

 

Vaak ook heeft de angst een anticiperend karakter. Men heeft al bij voorbaat angst dat men in een bepaalde situatie of bij een bepaalde prikkel angst gaat ervaren. Angst voor de angst.

Laat het niet zo ver komen. Wie met angst leert omgaan, zal ook in de toekomst en in andere situaties veel beter gewapend zijn. 

 

 

Stress en angst kunnen tot een langdurig verlies van levenslust of zware neerslachtigheid leiden. Dan spreken we eerder over depressie. Mensen voelen zich futloos, hebben in niets zin, zien het niet zitten. Alles lijkt uitzichtloos en zinloos. 

 

Depressieve mensen hebben vaak zowel fysieke als mentale klachten. Zij piekeren, reageren soms overemotioneel of worden apathisch. Zij hebben geheugen- en concentratiestoornissen en slapen slecht. Zij hebben vaak de neiging zich te isoleren. Het hele functioneren kan verstoord raken. 

 

Vele mensen kampen met een negatief zelfbeeld of een trauma. Zij vinden hun plaats in het leven en de wereld niet. Zij zitten vast en zijn ook vaak depressief.  

De lijdensdruk is vaak zwaar en er kunnen suïcidale gedachten zijn. Doodswensen en zelfmoordgedachten zijn niet uitzonderlijk. 

 

 

Hoe langer de overbelasting en uitputting door stress, angst en depressie duren, hoe langer het herstel vaak duurt. Het gevoel van uitzichtloosheid en zinloosheid kan je akelig in zijn greep houden. Tijdig ingrijpen is dus de boodschap. 

Wacht niet tot zelfs deze stap onmogelijk wordt. Of luister naar je arts, vrienden of familieleden, wanneer die jou aanraden hulp te zoeken. 

 

Rust en een gezonde levensstijl - gezonde voeding en voldoende beweging -  kunnen helpen. Medicatie kan ondersteunend werken. Maar praten is en blijft belangrijk en noodzakelijk. 

 

Een therapeutische sessie kan een belangrijk ijkpunt in de tijd zijn en weer een begin van structuur brengen in een leven zonder zin, zonder begin of einde, met alleen maar noembare of zelfs onnoembare moeilijkheden. 

 

Wie depressief is, moet leren benoemen en verwoorden wat hem of haar bezwaart, wat het leven zo moeilijk maakt. Wat is zijn of haar klacht precies is en wat houdt daar allemaal verband mee? 

Pas dan kunnen mensen weer grip en greep op hun leven krijgen. Zij kunnen de strijd met het ‘zwarte monster’ aangaan en de ‘olievlek die ongewild en ongevraagd blijft uitdeinen’ weer indijken. 

 

 

 

Eenzaamheid en depressie hebben vaak met een tekort aan zingeving te maken. Er is geen doel in het leven. Mensen willen iets betekenen, maar slagen er niet in of weten niet goed hoe en wat. 

 

De andere en met name een partner geven vaak betekenis aan het leven. Partners voelen zich verbonden, er is houvast. 

Met de tijd zal de verbondenheid nog toenemen, ook al kent elke relatie moeilijke fasen. Door samen de problemen te overwinnen gaan partners zich meer verbonden voelen. ‘Wij zijn er sterker uitgekomen.’

 

Om een goede relatie, een goede liefdesrelatie te hebben en zich verbonden te voelen moeten mensen zich kunnen hechten. En dat is niet altijd evident. 

 

 

Niet alleen voor, maar ook na de geboorte is de baby totaal afhankelijk van de ouders of opvoeders. Om te overleven en zich te ontwikkelen moet een kind zich kunnen hechten. 

 

Hechting start als een biologisch proces in het kader van overleving en veiligheid. Het is een ontwikkelingsstap richting zelfstandigheid. 

 

De neiging tot hechting is aangeboren. Een baby heeft honger. Hij maakt deze behoefte kenbaar door te huilen. De ouder hoort de baby huilen en voedt het kind. Het hongergevoel is weg en de baby voelt zich ontspannen. Tot er zich een volgend onaangenaam gevoel aandient, een natte luier of angst. De baby zal opnieuw een  behoefte uiten en er zal weer aan worden voldaan. 

Het kind ontwikkelt een gevoel van vertrouwen, een gevoel van basisveiligheid. Op die manier hecht het zich aan de persoon die aan zijn vragen tegemoetkomt. De behoefte aan contact staat hierbij centraal. Het kind zoekt veiligheid bij de volwassene en krijgt vertrouwen in de ander. 

 

Dit staat allemaal in het teken van het aangaan van een affectieve duurzame relatie. Aanraking is van levensbelang. 

Het kind ontwikkelt zich door interactie met de omgeving. Het leert al op jonge leeftijd prikkels die stress veroorzaken te reguleren. Het kind geeft signalen en de volwassene is gevoelig voor die signalen en reageert op die signalen. 

 

Het kind krijgt een basisvertrouwen in zichzelf en vertrouwen in de ander. Hij mag bestaan, zoals hij is, en wordt onvoorwaardelijk geaccepteerd. De ouder of opvoeder zal er altijd zijn als hij die nodig heeft. 

Bij een veilige hechting kan het kind vanuit een ‘veilige basis’ op exploratie gaan, de omgeving ontdekken. De ouder of de volwassene ondersteunt de exploratie, hij helpt het kind en ze maken samen plezier. 

In tijden van stress zorgt een goede hechting voor een ‘veilige haven’ , waarop het kind kan terugvallen. De ouder ontvangt de signalen van het kind en laat dat merken. Hij troost, beschermt en leidt de gevoelens van het kind in goede banen. 

 

De ouder zegt als het ware ‘toe maar’ en ‘kom maar’. Veilig gehechte kinderen ontwikkelen het vertrouwen om emotioneel bij te tanken bij een vertrouwde persoon. Als het kind zich weer veilig genoeg voelt, gaat het de omgeving verder exploreren. Hij leert uit zijn ervaringen. 

Het kind ontwikkelt een positief zelfbeeld, vertrouwen in zichzelf en het gevoel ‘ik mag er zijn’. 

 

 

Bij een onveilige hechting vindt de ontwikkeling van een adequaat hechtingsgedrag niet of onvoldoende plaats. Het kind kan te weinig vanuit een ‘veilige basis’ op exploratie gaan en, wanneer het nodig is, naar de ‘veilige haven’ terugkeren.  

 

Kinderen en ouders kunnen een moeilijke start hebben. Denk aan een vroeggeboorte, een langdurige ziekenhuisopname, een postnatale depressie, enzovoort. 

 

Kinderen met een beperking kunnen onduidelijke signalen uitzenden. De ouders kunnen de beperkte signalen minder goed opvangen of ze verkeerd verstaan. 

Het kind heeft meer leerervaringen nodig om de basisveiligheid op te bouwen. En voor de ouder is het moeilijker zijn reactie goed af te stemmen op de eigenheid van het kind. 

 

Sommige kinderen men een onveilige gehechtheid hebben geen probleem met exploreren (‘toe maar’). Maar ze hebben geen vertrouwen in de beschikbaarheid van de gehechtheidsfiguur en proberen zoveel mogelijk contact te vermijden, zelfs wanneer ze stress ervaren. 

 

Anderen voelen zich alleen veilig in de ‘veilige haven’ ('kom maar'). Zij zoeken nabijheid en willen die behouden. Wanneer het kind de gehechtheidsfiguur wil gebruiken als veilige basis voor exploratie, ontstaan er onzekerheid en separatie-angst. Het kind mist steun om te exploreren. 

 

Een kind dat zich niet veilig gehecht heeft, mist basisvertrouwen. Het kan moeilijk relaties aangaan en mist vertrouwen in anderen. 

Velen hebben later hechtingsproblemen. Een zeer kleine minderheid vertoont een echte hechtingsstoornis. 

 

 

Verlatingsangst en bindingsangst zijn allebei uitingen van een onveilige hechtingsstijl. 

Je bent er niet aan gewend en je kunt er niet op vertrouwen dat je emotioneel krijgt wat je nodig hebt. En dat gemis doet pijn. 

 

Of je nu meer last hebt van verlatingsangst of juist van bindingsangst hangt af van de strategie die je ontwikkeld hebt om de pijn niet te hoeven voelen. 

 

Heb je meer last van verlatingsangst, dan heb je jezelf de strategie aangeleerd je best te doen voor de relatie. Je past je aan, pleast en cijfert je eigen behoeftes en gevoelens misschien weg. Je kan niet goed accepteren dat de ander jou geen aandacht geeft. Je protesteert om toch te krijgen wat je nodig hebt. Of je vernedert jezelf en zet de ander op een voetstuk. 

 

Heb je meer last van bindingsangst, dan heb je jezelf aangeleerd pijn te vermijden door jezelf terug te trekken en niet te veel van de ander te verwachten. 

Je gaat geen of nauwelijks relaties aan. Als je het doet, houd je de ander het liefst op afstand. Je kiest voor relaties waarin nauwelijks sprake is van een emotionele band of waarin de ander afhankelijk is van jou. Je wil controle. 

Hierdoor heb je geen gelijkwaardige relatie, waarin je echte intimiteit en emotionele verbinding kunt ervaren. 

 

 

In beide gevallen was de hechting onveilig. En de oorspronkelijke pijn en interactie keren terug in jouw relaties. 

 

Wanneer je een gelijkwaardige en liefdevolle relatie wilt, moet je van de verlatingsangst of bindingsangst af geraken. 

Dan zul je met de oorspronkelijke pijn en de strategie die je hebt aangeleerd aan de slag moeten. 

Door het voelen van je pijn en je bewust te worden van je strategie, kan je deze loslaten wanneer je je veilig genoeg voelt. En dan kan je langzaam gaan openstaan voor relaties met meer verbinding en echte intimiteit. 

 

Het vraagt tijd, maar het is mogelijk je onveilige hechtingsstijl te veranderen in een veilige hechtingsstijl. 

Het helpt als je je hecht aan iemand met een veilige hechtingsstijl. Maar het is niet vanzelfsprekend dat je zo iemand automatisch aantrekt, als je zelf onveilig gehecht bent. Je moet je eerst bewust worden van je patronen. Bewustwording is een eerste stap om negatieve patronen te doorbreken. 

 

Bijna twintig jaar na de uitvinding van de mobiele telefoon door Martin Cooper in 1973 werd in 1992 de eerste smartphone ontwikkeld. Een smartphone is een mobiele telefoon met uitgebreide computermogelijkheden. 

 

Sociale media zijn online platformen. Hoofdkenmerken zijn interactie en dialoog tussen de gebruikers. Mensen delen verhalen, kennis en ervaringen. De meest bekende vorm van sociale media zijn de sociale netwerksites.

 

Tot zover Wikipedia! Thanks. 

Daarover kunnen we kort zijn. Iedereen kent ze. Altijd een telefoon bij de hand, een agenda, een lijst met contacten. Vlug iets kunnen opzoeken, naar muziek luisteren, de weg vinden. Snel, snel een berichtje sturen. Enzovoort, enzovoort. Niets dan voordelen.

 

Vele oudjes - laat ons zeggen, zij die voor 1970 geboren zijn - behelpen zich. Zij leren elke dag bij en grommelen vaak, wanneer zij iets niet vinden. Eén klik en….  Zij waren gewend aan een telefoon met draaischijf en een ouderwetse typemachine! Waar is de tijd?

 

De kinderen en kleinkinderen kijken meewarig toe of snellen ter hulp met goede raad en veel onbegrijpelijke uitleg. Zij hebben nooit anders gekend. Zij zijn met een mobieltje ter wereld gekomen. Vaak letterlijk. 

Moderne vaders moedigen hun bevallende partners niet meer aan met bemoedigende woorden en tedere handen. Of zij vallen niet meer flauw in de arbeidskamer of op de gang. Neen, zij staan voor de bevallingstafel en filmen het grote gebeuren. Mooi voor het kinderdagboek.


Te veel is te veel

De mogelijkheden werden alsmaar groter en groter. Je kan continu met de hele wereld geconnecteerd zijn. Altijd en overal alles weten wat je wil. En wat je eigenlijk niet wil of zeker niet hoeft te weten. 

Iedereen maakt daar gretig gebruik van. Je kan de straat niet opgaan of je ziet overal mensen met een mobieltje aan hun oor of in de hand. Iedereen loopt iedereen straal voorbij, want ze zien elkaar toch niet. Ze zijn in gesprek of druk doende. Idem op de trein of tram, idem op restaurant of in het café, idem in de aula en in de klas.

 

De vraag wordt wie wie of wat stuurt. Hebben wijzelf nog de controle? Of reageren wij reflexmatig op prikkels en biepjes? 

Gaan wij systematisch allemaal een dubbelleven leiden? Een leven in real life en een leven in virtual life? 

 

Ik wil best meegaan met de tijd en profiteer graag mee van de voordelen. Maar ik heb ook oog en oor voor de nadelen en risico’s.

 

Mensen geraken overprikkeld en overstrest. Er is nooit meer rust. Je mailbox, privé of op het werk, geraakt stilaan overvol. We reageren onmiddellijk op een ‘biep’ of ringtone van onze smartphone. 

 

Dit komt de echte communicatie tussen mensen in real life meestal niet ten goede! We zitten met de familie samen aan tafel of met vrienden op restaurant. Maar we hebben eigenlijk meer aandacht voor dat doosje vol geluidjes dan voor onze tafelgenoten. Of we vinden de foto van ons o zo mooie gerecht belangrijker dan te genieten van alle smaken, geuren en kleuren. Zonde toch.

 

 

Tot zover over de dagdagelijkse ergernissen en overdrijvingen. Maar er zijn ook echte risico’s verbonden aan de nieuwe technologieën. Ik noem er enkele. 

Pornoverslaving is volgens mijn ervaring een van de grootste risico’s. Let op. Er is altijd porno geweest. Er waren de pornoblaadjes en pornocinema’s. 

Dat was misschien niet eens zo erg. Eenzamen en gefrustreerden kwamen aan hun trekken. Maar het aanbod bleef beperkt. En je moest alleszins nog enige moeite doen. 

 

Nu volstaat één enkele klik op je smartphone, tablet of computer om verder te gaan. Voor je het weet kom je op een betaalsite terecht. De prikkels worden groter en groter. En je hebt steeds grotere en meer specifieke prikkels nodig om opgewonden te geraken.

 

Met enige overdrijving, binnenkort bestaan er geen intimiteit en seksualiteit meer. Jonge, verstandige en knappe kerels hebben een nieuw lief en zijn dolverliefd, maar slagen er niet in seks te hebben. Omdat ze zoveel meer gewoon zijn… zoveel nog meer uitdagende prikkels. Gevonden op het net, in de tijd dat ze single waren. Jammer toch. 

 

 

 

Cyberpesten is een ander groot gevaar. We kennen het vooral als een fenomeen van tieners. Maar het gebeurt ook onder volwassenen. Misschien spreken we dan eerder over stalking en mobbing. 

Pestkoppen gebruiken de nieuwe technologieën om anderen aan te vallen en te bespotten. Zij pesten en kleineren anderen op het internet. Zij sturen pestboodschappen en posten gênante foto’s,  die niet voor anderen bestemd zijn. 

 

Ouders en leerkrachten panikeren en willen reageren, maar zijn meestal veel minder vertrouwd met de technologieën dan de kinderen zelf. En voor veel kinderen is online pesten een deel van het alledaagse leven geworden. 

 

Cyberpesten kan anoniem zijn, het heeft een breed publiek en verspreidt zich razendsnel. Slachtoffers van cyberpesten hebben het gevoel dat ze niet kunnen ontsnappen. 

Het besef groeit dat de moderne technologieën ons vaak in hun macht hebben. We praten over de risico’s en gevaren en hoe die speeltjes echte communicatie in de weg staan. Een pure paradox. Maar in elk geval een begin van echte communicatie. 

 

Er zijn ook meer en meer initiatieven, die het gebruik van de moderne technologieën proberen te beperken. Scholen stellen grenzen, restauranthouders belonen je wanneer je je mobieltje aan de kant wil laten. Ouders doen hun best om hun kinderen naar buiten te sturen en opnieuw te leren spelen, liefst samen met andere kinderen.

 

We moeten onszelf alleen nog meer en meer bewust worden. Maar laten we niet wanhopen en cultuurpessimisten worden. Elke nieuwe tendens kent zijn uitspattingen. 

Er zijn al tekenen van een zekere tegenbeweging. Mensen halen de gezelschapsspelletjes weer boven met oudjaar. Mensen die op een cruise of andere vakantie een aantal dagen zonder 4G bereik zijn, herademen en genieten van die nieuw herwonnen vrijheid. 

 

Over heroriëntering spreken we het vaakst in verband met studiekeuze en loopbaan. 

Een student kan na één of meerdere jaren aan zijn studiekeuze gaan twijfelen. Iemand met een plaats op de arbeidsmarkt kan op zijn job uitgekeken raken of over zijn vroegere keuze spijt hebben. Of misschien is hij in se wel tevreden met zijn keuze en zijn job, maar zijn er allerlei obstakels die voldoening in de weg staan. 

 

Het overkomt velen. Wat moet je dan doen? De twijfels wegvegen en doorgaan?

 

 

De ervaring leert dat jij je twijfel het best au sérieux neemt. Wat stoort jou in jouw huidig traject? Wat zijn jouw sterktes en zwakheden? Wat kan je goed en wat doe je graag? 

Heb jij al een bepaald alternatief voor ogen of voel jij je vooral misnoegd over je huidige situatie? 

 

Neem de tijd om de verschillende mogelijkheden te overwegen. Leven met frustratie en een verre droom zal jouw probleem niet oplossen en jou niet gelukkig maken. Maak de mogelijke alternatieven zo concreet mogelijk, bekijk de voor- en nadelen. 

 

Misschien kom je tot de conclusie dat jouw huidige studiekeuze of loopbaan nog zo slecht niet is en eigenlijk wel bij jou past. Je hebt misschien de mogelijkheid binnen je huidig traject andere accenten te leggen. 

Of je ontdekt dat heel andere factoren jouw ongenoegen mee bepalen.


Burn-out

Over burn-out spreken we meestal in de werkcontext. Er zijn vele oorzaken en vormen. Mensen met burn-out zijn geen ‘zwakke’ mensen, die niet veel aankunnen. 

 

Integendeel, mensen met burn-out doen vaak te veel en dat gedurende langere tijd. Zij zijn perfectionistisch, erg gedreven en betrokken. Zij leggen de lat voor zichzelf hoog en pushen zichzelf tot het uiterste. Ze geraken oververmoeid, uitgeblust, opgebrand. Er kan niets meer bij. 

Zij hebben de gewoonte nog een tandje bij te steken. Maar op een bepaald moment kunnen hun lichaam en geest dit niet meer opbrengen. De veerkracht is weg. 

 

Toch is burn-out meestal niet of niet alleen gebonden aan een te grote work-load. Mensen met burn-out zijn meestal gewoon met een hoge werkdruk om te gaan. Maar het ontbreekt hen aan voldoening. Ze voelen zich niet geapprecieerd. Ondanks hun grote inzet en inspanningen komen ze niet vooruit. 

 

Hun eigen afdeling op het werk draait goed, er is een goede sfeer en ze scoren goed. Maar hun positieve resultaat gaat verloren door een algemeen minder goed beleid. En daar hebben zij geen controle over. Zij voelen zich gefrustreerd en machteloos.

Of ze hebben altijd veel verantwoordelijkheid opgenomen. Met de tijd is dat voor iedereen normaal geworden. En dat kan te zwaar gaan wegen.  

 

Burn-out is meestal werkgerelateerd, maar heeft op termijn natuurlijk ook een negatief effect op andere domeinen van het leven. Vele mensen met burn-out beseffen aanvankelijk zelf niet wat hun overkomt en praten er niet over, zelfs niet met hun partner. 

Ze worden prikkelbaar en isoleren zich. Ze hebben vaak tal van fysieke en psychische klachten. Ze zijn overmoe en hebben slaapproblemen. Zij hebben geheugen- en concentratiestoornissen. Zij hebben hoofdpijn, spierpijn, hartkloppingen, hyperventileren. Het is duidelijk dat er iets mis is.

Symptomen van burn-out verdwijnen niet zomaar of met een pilletje. Mijn ervaring leert dat bij ernstige vormen van burn-out een time-out aangewezen of gewoon noodzakelijk is. Alleen de gedachte aan het werk maakt die mensen bijzonder angstig en overspannen. 

Zij moeten afstand kunnen nemen en even tijd voor zichzelf maken. Het werk loslaten is een eerste vereiste en dat gaat vaak niet vanzelf. Mensen hebben soms weken nodig om toch niet continu aan het werk te blijven denken en niet meteen een angstgevoel te krijgen bij de gedachte aan het werk. 

 

Daarom is een langer ziekteverlof of het perspectief hierop vaak een vereiste. Anders gaan die mensen vanaf de eerste dag ziekteverlof aftellen naar de eerste dag van werkhervatting. Ze leren niet loslaten en komen niet tot rust. Ze komen in een vicieuze cirkel terecht. 

Met het gevolg dat het risico op herval groot of bijna voorspelbaar is. 

 

Mensen hebben de tijd nodig om inzicht te krijgen in de oorzaken van hun burn-out. Zij kunnen pas weer aan het werk, wanneer de gedachte aan het werk niet meteen angst oproept. 

 

 

Vele mensen hernemen het werk op deeltijdse basis. Mensen stellen hun verwachtingen bij en willen niet meer eindeloos aan de verwachtingen van de anderen beantwoorden. Zij proberen hun grenzen te bewaken.

Anderen leren relativeren. Zij focussen op hun eigen afdeling en beseffen dat zij niet kunnen veranderen wat buiten hun macht ligt. Wanneer dit toch niet genoeg voldoening geeft, kunnen ze nog altijd van werk veranderen. 

 

 

Het kan duidelijk worden dat je effectief een andere weg moet inslaan. Het afgelegde traject is nooit verloren. Je hebt sowieso dingen geleerd en positieve ervaringen opgedaan. 

Besef dat jouw nieuwe traject ook veel inspanning zal vragen en dat je ook daar minder aangename aspecten zal ervaren.

 

Maak zo’n belangrijke keuzes altijd na voldoende overweging en in elk geval nooit overhaast of te emotioneel. Pas dan zal je met een nieuw elan en realistische verwachtingen een nieuwe studie aanvangen of een nieuwe werkstart maken. 

 

 

Soms kies je niet zelf voor een professionele heroriëntering, maar dwingen de omstandigheden je ertoe. Vele mensen worden in de loop van hun leven met ontslag of werkloosheid geconfronteerd, tengevolge van reorganisatie, omdat een tijdelijk contract afloopt, enzovoort. 

 

In vele gevallen voorziet het bedrijf in outplacement, maar vaak betekent ontslag of werkloosheid toch een zware slag. Gevoelens van onzekerheid, angst en depressie zijn niet uitzonderlijk. 

Wat als je een zware lening moet afbetalen? Wat als je al wat ouder bent en vreest niet meer aan de bak te komen? 

 

Deze negatieve gevoelens kunnen het zoeken van een nieuwe baan serieus bemoeilijken. Ook dan kan therapeutische begeleiding aangewezen zijn.

 

Heroriëntering doet zich ook in de privé sfeer voor, gewild of ongewild. Vele koppels met relatieproblemen overwegen echtscheiding. De gevolgen van een echtscheiding zijn sowieso zwaar. Er is de emotionele impact en er moeten tal van regelingen getroffen worden.  

Mensen willen met hun nieuwe partner gaan samenwonen, maar zijn bang voor de gevolgen van een nieuw samengesteld gezin. 

Andere koppels worden met fertiliteitsproblemen geconfronteerd en twijfelen welke keuze zij zullen maken. 

 

Sommige veranderingen in het leven dringen zich aan je op en kan je niet uit de weg gaan. 

Jijzelf of iemand uit je directe omgeving kan ernstig ziek worden of je kan een zwaar verlies meemaken. 

 

De eerste schok 

Je verliest de controle en voelt je in eerste instantie misschien totaal machteloos. Laat de gevoelens die je overweldigen toe. Ga op jouw manier met de situatie om. Praat erover, zo het kan en je dat wil. Probeer goed voor jezelf te zorgen en laat goed voor jezelf zorgen. Het is belangrijk dat je in de mate van het mogelijke de regie niet uit handen geeft.

 

 

Jijzelf of iemand uit je directe familie of vriendenkring kan met een zware medische diagnose als kanker geconfronteerd worden of chronisch ziek worden. 

 

De geneeskunde gaat vooruit en vele ziektes kunnen met de juiste behandeling genezen of onder controle gehouden worden. Zelfs een ongeneeslijke kanker wordt steeds vaker niet dodelijk. Dankzij nieuwe medicijnen of herhaalde behandelingen leven meer en meer patiënten met chronische kanker. De scheidingslijn tussen genezing en een doodvonnis is aan het vervagen. 

 

Maar ook zonder levensgevaar of doodvonnis wacht jou een moeilijk en pijnlijk proces. Sommige behandelingen zijn zwaar en je kan je fysiek erg slecht voelen. Zeer waarschijnlijk moet je je huidige bezigheden en activiteiten staken. 

Misschien was je altijd in de weer voor anderen en moet je nu willens nillens ‘accepteren’ dat anderen voor jou zorgen. Misschien heb je zelf nog nooit om hulp gevraagd. 

 

De psychische pijn blijft vaak of meestal het grootst. Zelfs met goede behandelingsmogelijkheden en een goede prognose zijn er angst en onzekerheid, woede en verdriet. ‘Misschien loopt het toch mis. Waarom overkomt mij dat? Met welke beperkingen zal ik moeten leven? Wat is mijn levensverwachting? Zal ik dit of dag nog kunnen meemaken?’

 

Gespecialiseerde behandelingscentra bieden psychische hulp en ondersteuning. Maak er gebruik van.


Praten over ziek zijn helpt, maar is moeilijk

Praat ook met je omgeving. Praat over je ziekte, je emoties en je angsten. Maar houd ook wat tijd over voor andere dingen. Doe samen iets leuks, als het kan. Blijf leven en probeer je interesse in het leven en de wereld te bewaren. Jij bent niet alleen maar je ziekte. Laat je niet reduceren tot je ziekte. 

 

Jouw familie, vrienden en kennissen kunnen erg met jou begaan zijn en jou willen helpen. Maar zij zoeken wellicht zelf naar de juiste woorden en worstelen met hun eigen gevoelens. Jij voelt hun betrokkenheid, maar wil hen sparen. De spanning en de stilte kunnen akelig beklemmend worden. 

 

Waar kan jij dan terecht met je gevoelens van angst, ongeloof, verdriet en boosheid? Je kan depressieve gevoelens ontwikkelen en je terugplooien op jezelf. Je weet dat isolement geen goede oplossing is, maar misschien zie je geen andere mogelijkheid.

 

Vroeg of laat in het leven krijgt iedereen met verlies te maken. Voor de meeste mensen is het meest concrete en meest pijnlijke verlies het overlijden van een dierbare. 

Zo’n verlies kan zeer ingrijpend zijn en mensen reageren hierop met rouw. Rouwverwerking is een normaal menselijk proces. Mensen proberen het verlies te verwerken en zich aan de nieuwe situatie aan te passen. 

Een rouwproces gaat met gevoelens van verdriet, somberheid, angst, boosheid en vaak ook schuldgevoelens gepaard. Het is belangrijk deze rouwgevoelens toe te laten. 

 

De dood van een geliefde kan je op verschillende manieren treffen. Sommigen overlijden na een ziekteproces. Misschien vind je enige troost in het intens samen beleven van de laatste moeilijke tijd. Andere mensen verdwijnen plots uit het leven, na een ongeval of zelfdoding. Een radicale breuk in je leven en een vaak hopeloos zoeken naar het waarom. 

 
Rouwen mag

Durf te rouwen, op jouw eigen manier. Zoek de manier die het best bij jou past en jou het meest troost biedt.

 

En communiceer over je gevoelens. Hoewel dat vaak niet evident is. Mensen rouwen op een verschillende manier en op hun eigen tempo. Zij willen elkaar vaak niet belasten. Dood en pijn worden vaak vlug gebannen en de omgeving verwacht dat je de draad van het leven snel weer opneemt. De eenzaamheid kan zwaar wegen. 

 

Soms lopen mensen vast in hun rouwproces en komt er niet opnieuw ruimte voor andere dingen. De rouw kan na een nieuw verlies geactiveerd worden. Een jongvolwassene bijvoorbeeld kan de emoties omtrent de vroegtijdige dood van een ouder weer veel heviger ervaren na een relatiebreuk. Soms herstelt het evenwicht zich niet en ontstaan er depressieve symptomen. 

 

 

Andere verliessituaties 

Ook andere verliessituaties kunnen erg ingrijpend zijn. Je kan je partner verliezen door echtscheiding. Je moet dan een manier vinden om alleen verder te gaan en misschien met een beperkte aanwezigheid van de kinderen leren leven. Sommige mensen verliezen op jonge of oudere leeftijd hun baan. 

 

 

De confrontatie met het ouder worden is voor velen moeilijk. Sommigen, misschien vooral vrouwen, lijden onder het lege nestsyndroom. Zij hebben hun hele leven voor de kinderen en het huishouden gezorgd. Plots zijn de kinderen op kot of het huis uit en hun echtgenoot is nog druk bezig met zijn professionele activiteiten. Zij hebben niets meer om handen en zijn de zin of het doel in hun leven kwijt. Dit proces wordt vaak bemoeilijkt door de ongemakken van de menopauze. 

 

Zowel vrouwen als mannen kunnen het moeilijk hebben met de eerste fysieke tekenen van ouder worden. Zij vinden zichzelf niet meer aantrekkelijk en kampen met beperkingen en kwaaltjes. 

Dit gevoel van onbehagen wordt vaak nog versterkt door het feit dat zij de oorzaak niet herkennen of kunnen benoemen. Erover communiceren is vaak helemaal geen optie.

 

 

Wanneer het praten over ziekte of verlies niet zo goed lukt, jij je onbegrepen voelt en je isoleert, is het belangrijk dat je hulp zoekt. Een therapeutische setting biedt jou de tijd, ruimte en vrijheid om al je emoties, hoe moeizaam ook, te verwoorden. 

 

Je kan er hulp vinden om het gevecht tegen je ziekte aan te gaan en te leren omgaan met je beperkingen. Je leert de hoop levend houden en een nieuwe zinvolle invulling aan je leven geven. 

Of je krijgt de kans bij een verlies stil te staan. Je kan de wirwar aan gevoelens benoemen en jouw manier vinden om met het gemis en de herinneringen verder te leven. 

 

Ook de mensen uit je omgeving kunnen bij mij terecht om hun gevoelens  te ventileren. Of jullie kunnen samen op gesprek komen. Misschien vinden jullie op die manier een recept om thuis, in jullie eigen omgeving te communiceren over wat jullie overkomt en het onzegbare zegbaar te maken. 

Het is niet uitgesloten dat jullie elkaar, met en zonder woorden, ontmoeten op een manier die jullie nooit eerder gekend hebben.